Het stellen van de diagnose lupus hangt sterk af van de manifestaties van de ziekte. Het doel van de noodzakelijke onderzoeken is enerzijds het uitsluiten van de mogelijkheid van een ziekte die op lupus kan lijken en anderzijds de diagnose zo mogelijk te bevestigen. De meest nuttige tests voor het stellen van de diagnose lupus zijn:

"Routine" biologische onderzoeken

< Het zoeken naar een afname van het aantal bloedcellen in de bloedbaan (cytopenie): anemie (hemolytische of inflammatoire, afname van het aantal rode bloedcellen), lymfopenie, neutropenie (afname van witte bloedcellen, lymfocyten of neutrofielen), auto-immuun trombocytopenie (afname van het aantal bloedplaatjes).

< Het zoeken naar nierschade door analyse van de nierfunctie (gemeten door creatinine in het bloed) en de urine, waardoor men kan weten of er een afwijking is van de nierfilter. Als deze filter beschadigd is, bevat de urine eiwitten (waaronder albumine), maar ook rode bloedcellen (hematurie) of witte bloedcellen (leukocyturie). Deze nierafwijkingen zijn niet specifiek voor lupus, maar zijn essentieel om op te sporen als het over deze ziekte gaat. Deze afwijkingen kunnen worden opgespoord door een eenvoudige analyse van de urinestrip.

< Onderzoek van leverenzymwaarden (transaminasen, alkalische fosfatase) is vooral nuttig om een andere ziekte (virus) uit te sluiten.

Immunologisch onderzoek

< Het is ten eerste het zoeken naar een hoog niveau van immunoglobulinen (hypergammaglobulinemie), dat de activering van het immuunsysteem weerspiegelt.

< De belangrijkste biologische onderzoeken om de diagnose te bevestigen zijn immunologisch met de globale identificatie van antinucleaire antilichamen en hun componenten (anti-natief DNA, anti-Ro/SS-A en anti-La/SS-B, anti-Sm, anti-RNP ...) en eventueel het zoeken naar activering van de eiwitten van het complementsysteem hetgeen resulteert in een daling van deze eiwitten in het bloed (hypocomplementemie genoemd).

Bij deze immunologische onderzoeken moet ook systematisch worden gezocht naar antifosfolipidenantistoffen. Dat zijn auto-antilichamen die het bloed kunnen doen "klonteren" en leiden tot een risico op stolling (trombose) in de aders of in de slagaders.

Verscheidene andere onderzoeken kunnen nuttig zijn, afhankelijk van de symptomen die de patiënt vertoont

< Een huidbiopsie kan nodig zijn om via histologisch onderzoek de diagnose lupus te bevestigen wanneer men geconfronteerd wordt met een lupusachtige huidafwijking. Maar dit is alleen nuttig wanneer de diagnose twijfelachtig is.

< In geval van verdenking op hart- of vaatschade (ader of slagader) is het noodzakelijk een echografie te maken – van het hart of Doppler onderzoek van de vaten.

< In geval van nierschade moet een nierbiopsie worden overwogen om na te gaan hoe ernstig de schade is.

< In geval van neurologische schade is het noodzakelijk om de hersenen te onderzoeken door middel van onderzoeken zoals een MRI en/of een lumbaalpunctie van de vloeistof die rond de hersenen en het ruggemerg circuleert (de cerebrospinale vloeistof).

< Een aanzienlijke afname van bloedcellen (cytopenie) kan onderzoek van het beenmerg (dat bloed produceert) rechtvaardigen dat onder plaatselijke verdoving wordt afgenomen (beenmergpunctie).

< Röntgenfoto's of een andere beeldvormende techniek (MRI, echografie) zijn soms nodig bij gewrichts- en/of botpijn, om een andere ziekte uit te sluiten.

De lijst van noodzakelijke onderzoeken bij lupus is niet volledig, aangezien de noodzaak van onderzoek afhangt van de ziekteverschijnselen bij elke patiënt op een bepaald moment in het leven. Al deze onderzoeken kunnen nodig zijn om de diagnose lupus te stellen, maar ook, en vooral, om het type en de omvang van de schade aan elk orgaan vast te stellen en het beloop van de ziekte te volgen om opvlammingen zo snel mogelijk te behandelen. Deze beoordeling is essentieel om de juiste behandeling te kiezen.