Ποιος είναι ο ρόλος του ανοσοποιητικού μας συστήματος;

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα δίκτυο κυττάρων που οργανώνονται για να υπερασπιστούν το σώμα μας έναντι εξωτερικών οργανισμών, όπως τα μικρόβια. Η άμυνα αυτή πραγματοποιείται με την άμεση εξάλειψη του επιτιθέμενου με ειδικά κύτταρα (λευκά αιμοσφαίρια) που καταπίνουν τον εισβολέα ή που παράγουν διάφορες αμυντικές ουσίες όπως αντισώματα (συνώνυμο των ανοσοσφαιρινών), ένζυμα, κυτταροκίνες ή αντιμικροβιακά πεπτίδια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η άμυνα αυτή μπορεί ακόμη και να διατηρήσει τη "μνήμη" της λοίμωξης και έτσι να ανταποκριθεί αποτελεσματικότερα σε άλλες παρόμοιες λοιμώξεις. Αυτή η αρχή της μνήμης του ανοσοποιητικού συστήματος είναι που χρησιμοποιείται κατά τον εμβολιασμό και μας προστατεύει από βακτήρια, ιούς και άλλους μικροοργανισμούς, όπως παράσιτα και μύκητες.

Πώς σχηματίζεται το ανοσοποιητικό σύστημα;

Το ανοσοποιητικό σύστημα υπάρχει σε όλα τα έμβια όντα και αποτελείται από δύο επίπεδα ανοσολογικής άμυνας που έχουν συμπληρωματικό ρόλο.

Το πρώτο επίπεδο της ανοσολογικής άμυνας, η έμφυτη ανοσία, σχηματίζεται από ιστούς που δημιουργούν έναν φραγμό, όπως το δέρμα ή οι βλεννογόνοι μεμβράνες και κύτταρα ανοσίας, όπως ορισμένα λευκά αιμοσφαίρια (πολυμορφοπύρηνα κύτταρα και μονοκύτταρα). Ο ρόλος αυτής της ανοσίας είναι η εξάλειψη του μικροβίου με την πέψη του και την πρόκληση φλεγμονώδους αντίδρασης. Τα συστατικά αυτής της φλεγμονώδους αντίδρασης (ένζυμα, ελεύθερες ρίζες, κυτταροκίνες) συμβάλλουν στην εξάλειψη του εισβολέα. Μετά την πέψη, τα υπολείμματα του μικροβίου θα χρησιμοποιηθούν για την ακριβή ενεργοποίηση των κυττάρων (λεμφοκύτταρα) του δεύτερου επιπέδου ανοσολογικής άμυνας. Η έμφυτη ανοσία είναι άμεσα αποτελεσματική, αλλά δεν δημιουργεί ανοσολογική μνήμη.

Το δεύτερο επίπεδο ανοσολογικής άμυνας, η προσαρμοστική ανοσία, είναι ειδικό και βασίζεται σε λευκά αιμοσφαίρια που ονομάζονται Τ και Β λεμφοκύτταρα. Αυτά τα λεμφοκύτταρα, αφού εκπαιδευτούν, αναγνωρίζουν ειδικά τον επιτιθέμενο ή τα υπολείμματά του και στη συνέχεια ανταποκρίνονται κατάλληλα για να απομακρύνουν τυχόν εισβολείς που έχουν επιβιώσει από τη δράση του πρώτου επιπέδου ανοσολογικής άμυνας. Κάθε επιτιθέμενος εξαλείφεται στη συνέχεια με τη δράση των Τ λεμφοκυττάρων και με τη δράση των αντισωμάτων που παράγονται από τα Β λεμφοκύτταρα. Κατά την πρώτη συνάντηση με τον επιτιθέμενο, η απάντηση των λεμφοκυττάρων είναι αρκετά αργή σε σύγκριση με την απάντηση της έμφυτης ανοσίας που είναι πιο άμεση. Ωστόσο, σε περίπτωση επόμενης επίθεσης, η απάντηση των λεμφοκυττάρων είναι πολύ πιο γρήγορη, πιο έντονη και πιο διαρκής, επειδή τα λεμφοκύτταρα έχουν διατηρήσει τη μνήμη του επιτιθέμενου. Αυτή η μνήμη είναι που μας προστατεύει μετά από έναν εμβολιασμό.